Kuchnia polska zachwyca bogactwem aromatów za sprawą przypraw i ziół, których używamy do przygotowywania posiłków w domach i restauracjach. Rośliny te podkreślają smak potraw, czasem go też zmieniają. Czy wiesz, które zioła kuchni polskiej są najpopularniejsze? Poznaj ich nazwy i właściwości.
Zioła kuchni polskiej. Działanie
Zioła powstają z liści, kwiatów, owoców i korzeni roślin. To popularny dodatek do zup, dań obiadowych, przetworów, a nawet deserów. Zioła podkreślają smak potraw, czasem go zmieniają. Sprawiają też, że dania nabierają aromatu. Te świeże wzbogacają walory jedzenia bardziej niż suszone. Ponadto niektóre zioła skutecznie zastępują sól (np. słonawy estragon).
Dawniej ludzie zbierali zioła na łąkach i w lasach, uprawiali je w przydomowych ogrodach. Doceniali smak i aromat tych roślin, wykorzystywali też ich właściwości prozdrowotne, np. w przypadku wzdęć stosowali lubczyk, a gdy bolał brzuch – majeranek. Wiedzieli, że jałowiec pomaga w leczeniu przeziębienia, a natka wzmacnia organizm.
Dziś wiele rodzajów ziół i przypraw mamy na wyciągnięcie ręki. Możemy je kupić o każdej porze roku lub samodzielnie uprawiać w ogródkach i doniczkach. Dzięki rozwojowi handlu i transportu w domach i restauracjach używamy nie tylko polskich przypraw, ale też tych typowych dla odległych rejonów świata, np. bazylii z Afryki, liści laurowych i wanilii z Ameryki Środkowej.
Jakie są tradycyjne polskie przyprawy?
- Lubczyk. Pochodzi z Azji, ale zakorzenił się w naszej tradycji tak mocno, że jest jedną z najpopularniejszych przypraw. W kuchni polskiej wykorzystujemy jego liście, łodygi i nasiona (można nimi posypać ziemniaki, dodać je do ciasta na chleb). Lubczyk wzbogaca zupy (świetnie aromatyzuje rosół) i buliony, mięsa i sosy. Ma bogaty, intensywny zapach i smak, który na początku jest słodkawy, potem ostrzejszy, a na końcu przyjemnie gorzkawy.
- Majeranek. Ma ziołowy zapach, zbliżony do tymianku i bazylii, ale łagodniejszy. To popularna przyprawa do aromatyzowania zup i marynat mięsnych. Majeranek dobrze komponuje się z baraniną, wieprzowiną, gęsiną i kaczką. W kuchni polskiej używamy go również do przyprawiania kiełbas, ryb i ziemniaków.
- Koper. Zachwyca słodkawym zapachem i delikatnym, ziołowym smakiem. Świetnie komponuje się z zupami (np. ogórkową i botwinką), a także rybami i daniami z ziemniaków. W Polsce wykorzystujemy koperek głównie do marynowania ogórków i kapusty, dodajemy go też do octów i sosów. Czy pamiętasz jajka w sosie koperkowym z czasów PRL?
- Jałowiec. Ziarna tej typowo słowiańskiej przyprawy są bezzapachowe, dopiero po rozgnieceniu uwalniają leśny aromat i wielowymiarowy słodko-gorzko-palący smak. Owoce jałowca dodaje się do marynat i sosów, bigosu, dań mięsnych z dziczyzny, jagnięciny i wieprzowiny. Jałowcem warto przyprawiać tłuste potrawy, ponieważ dzięki niemu stają się łatwiejsze do strawienia.
- Natka pietruszki. Jest bardzo aromatyczna, więc po posiekaniu jej zapach długo utrzymuje się w powietrzu. Ma lekko gorzki i ostry, a jednocześnie słony smak, dlatego nadaje potrawom “charakteru”. Oprócz natki pietruszki do doprawiania warto używać łodyg, dzięki czemu aromat dań będzie mocniejszy. To ziele świetnie uzupełnia smak zup, sałatek i past do kanapek.
- Chrzan. Popularna polska przyprawa w postaci korzenia o wyrazistym i mocnym smaku. Jej zapach jest ostry i intensywny, więc może powodować łzawienie oczu i podrażnienie nozdrzy. W kuchni polskiej najczęściej wykorzystujemy chrzan jako dodatek do dań mięsnych, potraw z jajek i wędlin. Łączy się go też z warzywami, np. burakami i ogórkami (do kiszenia).
- Cząber. Ma wyrazisty smak i intensywny aromat. Na języku przypomina majeranek i tymianek, ale w porównaniu z tymi ziołami jest ostrzejszy i bardziej pieprzny. Cząber nadaje więc kiełbasom i wędlinom wyrazistości; to odpowiednia przyprawa do mięs. Warto go dodawać do ciężkostrawnych dań, ponieważ wpływa na ich trawienie i pomaga na wzdęcia.
- Sól i pieprz. To podstawowe przyprawy w kuchni polskiej. Z myślą o zdrowiu najlepiej wybierać sól himalajską lub morską i przestrzegać zalecanej dziennej dawki (1 łyżeczka). Tę przyprawę możemy zastąpić ziołami, np. mieszanką bazylii i rozmarynu lub słonawym estragonem. A jaki pieprz wybrać? Najmocniejszy w smaku jest czarny. Najlepiej smakuje świeżo mielony, taki jest też najzdrowszy.
Opisaliśmy 9 tradycyjnych polskich przypraw, ale można wymienić ich nawet kilkadziesiąt. Czy wiesz, które zioła najlepiej pasują do dań mięsnych?
Jaka przyprawa do mięsa?
W sklepach można kupić mieszanki polskich przypraw, które ułatwiają przyrządzanie posiłków. Niestety, “gotowce” zawierają konserwanty, barwniki, wzmacniacze smaku i dużo soli. Najlepiej więc samodzielnie doprawiać dania, decydować o połączeniach i proporcjach ziół. Nie wiesz, jaka przyprawa do mięsa? Podpowiadamy, które poprawiają jego smak i korzystnie wpływają na strukturę.
Przyprawy do mięsa czerwonego powinny być intensywne, a do białego mieć delikatny smak i aromat. I tak np. wołowinę i wieprzowinę doprawiamy gałązkami rozmarynu i tymianku, ząbkiem czosnku, chili i pieprzem, natomiast drób i ryby – koprem, bazylią i kolendrą. W obu przypadkach nie zapominamy o soli. Aby nie przytłoczyć subtelnego smaku białego mięsa, używamy tylko odrobiny pieprzu.
A jakie przyprawy do mięsa niezależnie od gatunku? Jeśli nie chcesz eksperymentować w kuchni, postaw na bezpieczne i uniwersalne połączenia ziół, tj. bazylia i tymianek, ziele angielskie i liście laurowe. Te przyprawy świetnie sprawdzają się w przypadku wszystkich dań mięsnych. Przekonaj się sam!