Jak odkładać sztućce po jedzeniu? Nad tym zastanawia się wiele osób – i słusznie, ponieważ ta czynność mówi więcej, niż mogłoby się wydawać. To subtelna, ale jasna informacja dla obsługi restauracji i wyraz obycia przy stole. W eleganckim lokalu sposób ułożenia noża i widelca „mówi”, czy posiłek został zakończony, czy jedynie przerwany. Dlatego w tym artykule tłumaczymy krok po kroku, jak układać sztućce po jedzeniu, aby czuć się pewnie i zachować klasę zarówno w domu, jak i w restauracji.
Dlaczego warto wiedzieć, jak ułożyć sztućce po posiłku?
W dobrych restauracjach kelner „odczytuje” język sztućców – to swoisty, niewerbalny kod pomiędzy gośćmi a obsługą. Dzięki niemu klient nie musi nic mówić i może w pełni skupić się na towarzystwie, a kelner dokładnie wie, kiedy podejść do stołu i co zrobić.
Co więcej, taka praktyka pozwala uniknąć niezręczności, np. gdy obsługa zabierze talerz, a gość – pochłonięty rozmową – wcale nie skończył jeszcze jeść.
Układanie sztućców to więc nie tylko wyraz kultury osobistej, ale też szacunku wobec osoby serwującej posiłek i kuchni, której efekt pracy właśnie jest degustowany. Każda szanująca się restauracja z kuchnią polską przywiązuje dużą wagę do etykiety stołowej.
I nie jest to współczesny wymysł – ma bowiem korzenie w historii stołowej etykiety.
Pierwsze widelce do posiłków pojawiły się w renesansie, a zasady etykiety zaczęto opisywać w książkach już w XVII i XVIII w. Początkowo savoir-vivre był domeną arystokracji, a z czasem dobre maniery upowszechniły się również wśród mieszczan.
Dzisiejszy „język sztućców” ukształtował się w XIX w., głównie w Anglii i Francji.
Jak odkładać sztućce po jedzeniu?
Aby uniknąć nieporozumień, warto zapamiętać trzy podstawowe ustawienia sztućców. Każde z nich przekazuje inny komunikat: jedno oznacza koniec posiłku, drugie – przerwę, a trzecie pełni głównie funkcję estetyczną.
Koniec jedzenia – sztućce „na godzinę 17”
Pozycja sztućców „na godzinę 17” lub „16:20” dyskretnie informuje obsługę restauracji o zakończeniu posiłku. Dzięki temu kelner wie, że może zabrać talerz bez konieczności przerywania rozmowy i burzenia komfortu gości przy stole.
Jak zakomunikować obsłudze koniec jedzenia? Sztućce należy ułożyć w następujący sposób:
- nóż i widelec obok siebie, z trzonkami ku dolnej, prawej części talerza,
- ostrze noża skierowane do jego wnętrza.
Pozycja „17:00” jest łatwa do zapamiętania i uniwersalna – w większości eleganckich restauracji zostanie prawidłowo odczytana.
Z kolei po zjedzeniu zupy łyżkę należy zostawić na talerzu płytkim, jeśli takowy został podany pod głęboki.
Skrzyżowane sztućce – przerwa
Skrzyżowanie noża i widelca na talerzu sygnalizuje obsłudze, że posiłek trwa – nie został jeszcze skończony, tylko na chwilę przerwany, np. żeby napić się lub porozmawiać. Dzięki temu kelner nie zabiera talerzy przedwcześnie, lecz cierpliwie czeka na odpowiedni moment.
Jak prawidłowo skrzyżować sztućce? W klasycznych podręcznikach savoir-vivre wskazuje się, że w czasie przerwy w posiłku widelec i nóż powinny tworzyć na talerzu ukośny krzyż. Widelec układa się lekko pod skosem, ząbkami ku górze, a nóż krzyżuje się z nim w przeciwną stronę – tak, by przecięły się w centralnej części talerza. Oba trzonki spoczywają na dolnej krawędzi naczynia, a ostrze noża skierowane jest zawsze do środka.
W praktyce jednak bardziej czytelnym znakiem okazuje się prosty krzyż. Aby zasygnalizować przerwę w jedzeniu, goście układają sztućce w znak plus: nóż leży poziomo, a widelec pionowo.
Z kolei w przypadku przerwy w trakcie spożywania zupy łyżkę należy pozostawić w talerzu głębokim.
Warto także pamiętać, że raz użytych sztućców nie odkłada się na obrus, serwetkę ani na krawędź talerza. Wygląda to nieestetycznie i bywa mylące dla obsługi. Dlatego też sztućce zawsze powinny spoczywać na talerzu.
Sztućce w literę „V” – efekt dekoracyjny
Jako ciekawostkę warto wspomnieć o układaniu noża i widelca w literę „V”.
W tym przypadku:
- nóż kładzie się po prawej stronie talerza, ostrzem skierowanym do środka i lekko ku górze,
- widelec – po lewej, ząbkami do góry,
- rączki sztućców znajdują się blisko siebie u dołu talerza, natomiast ich górne części są delikatnie rozsunięte.
Sztućce ułożone w literę „V” nie stanowią komunikatu dla obsługi restauracji, lecz pełnią funkcję dekoracyjną. Taki układ stosuje się m.in. przy podawaniu przystawek, deserów lub dań degustacyjnych, gdzie ważna jest także ich prezentacja. Chodzi o to, by wzbudzać zachwyt jeszcze przed pierwszym kęsem. To ułożenie sztućców wpływa więc na odbiór dania i wzmacnia jego estetykę, co ma znaczenie także w fotografii kulinarnej.
Co ważne, interpretacja ułożenia sztućców różni się w zależności od kraju i tradycji kulinarnej. We Włoszech skrzyżowany nóż i widelec oznaczają zakończenie posiłku, a nie przerwę – inaczej niż w Polsce.
Jak układać sztućce po jedzeniu? Podsumowanie
Teraz powinno być jasne, jak ułożyć sztućce po posiłku w restauracji. To drobny gest, który robi duże wrażenie – pokazuje kulturę stołu, ułatwia obsłudze pracę i pozwala gościom cieszyć się posiłkiem bez niezręczności.
Jak widać, elegancja i komunikacja przy stole nie są skomplikowane. Wystarczy kilka świadomych ruchów sztućcami, aby czuć się pewnie i zachować klasę.
W restauracji Pod Baranem specjalizującej się w kuchni polskiej, wierzymy, że kultura stołu to nie tylko forma, ale przede wszystkim wyraz szacunku do jedzenia i drugiego człowieka. A dbałość o detale – od jakości składników, przez sposób podania, aż po układ sztućców po jedzeniu i przed – tworzy wyjątkową atmosferę lokalu, w której każdy gość może w pełni docenić to, co najważniejsze, czyli smak tradycyjnych potraw.
Zapraszamy do naszego lokalu przy ul. św. Gertrudy w Krakowie, aby przekonać się o tym osobiście.