Chcesz zjeść tradycyjną zupę polską, ale nie wiesz, którą zamówić? Nazwy w menu, typu żurek po krakowsku, nie informują, z jakich składników przygotował je kucharz? Czytaj dalej, a poznasz właściwości najpopularniejszych polskich zup, dzięki czemu w restauracji nie wybierzesz dania w ciemno.
Klasyfikacja zup polskiej kuchni
W Polsce zjesz zupy o różnej konsystencji i temperaturze podania (np. zimne, czyli poniżej 14℃, t.j. chłodnik). Kucharze przygotowują je na wywarze jarskim, czyli z włoszczyzny, grzybowym, owocowym lub mięsnym. Wywar mięsny powstaje nie tylko na bazie różnych rodzajów mięsa, ale też warzyw.
Ze względu na konsystencję zupy polskie dzieli się na:
- płynne, czyli klarowne, np. rosół
- półpłynne, czyli zagęszczane, np. żur
- kremy, czyli zmiksowane lub przetarte przez sitko, np. krem z dyni.
Najczęściej polscy kucharze zagęszczają zupy śmietaną, zasmażką, czyli mąką zasmażaną z masłem, lub zawiesiną z mąki i płynu (np. wody, wywaru albo mleka). Zapytaj kelnera o tę kwestię, jeśli masz alergię lub nietolerancję pokarmową na gluten czy laktozę.
Czym charakteryzują się tradycyjne zupy polskie?
Najbardziej znane zupy polskie to:
- żurek, np. żurek po krakowsku
- barszcz czerwony
- rosół, np. rosół z kołdunami
- zupa pomidorowa
- zupa grzybowa
- krupnik.
Chcesz wiedzieć, z jakich składników przygotowują je kucharze? Zastanawiasz się, co zobaczysz na talerzu, jeśli zamówisz jedno z tych dań w polskiej restauracji? Jesteś ciekawy, jak pachną te zupy? Wyjaśniamy.
Jeśli wybierzesz żurek, zjesz lekko kwaśną zupę z kiełbasą, boczkiem i jajkiem na twardo. Żur powstaje na wędzonce z dodatkiem zakwasu chlebowego z mąki żytniej. Czasami kelnerzy podają go w tradycyjnym bochenku (ma wydrążone wnętrze, więc pełni funkcję głębokiego talerza).
W naszej restauracji Pod Baranem polecamy spróbować kwaśnego, czosnkowego żurku po krakowsku o zawiesistej konsystencji. Gotujemy go na kiełbasie, a podajemy z tłuczonymi ziemniakami lub jajkiem.
Barszcz czerwony to zupa ugotowana na burakach najlepiej wodnych, tych podłużnych. W polskiej restauracji możesz zamówić też czysty barszcz z krokietem lub pasztecikiem z mięsnym farszem. Wtedy otrzymasz esencjonalny różowo-czerwony wywar do picia.
A jeśli jesteś bardzo głodny, wybierz sycący słodko-kwaśny barszcz ukraiński. Oprócz buraków w tej polskiej zupie znajdziesz inne warzywa (np. ziemniaki, marchew, pietruszkę), białą fasolę i kawałki wieprzowiny.
Rosół to złocisty bulion na bazie mięsa wołowego i drobiowego najczęściej kurczaka lub koguta, ale często też na kaczce bądź gęsi lub indyku. Za smak, zapach i kolor tej zupy odpowiada też włoszczyzna: marchewka, pietruszka, cebula, seler, por i natka. Kucharze gotują rosół długo i na małym ogniu, dzięki czemu mięso i warzywa oddają wodzie swój aromat.
Najczęściej kelnerzy podają rosół z marchewką, natką pietruszki i makaronem typu nitki.
W Polsce kucharze wykorzystują rosół do przygotowania innej tradycyjnej zupy, a mianowicie pomidorówki. Jej głównym składnikiem są pomidory: świeże, w postaci przecieru lub koncentratu. W polskich domach i restauracjach zupę pomidorową zabiela się kwaśną śmietaną, a podaje z białym ryżem lub makaronem: świderkami, nitkami, kolankami lub wstążkami.
Jeśli lubisz grzyby, zamów zupę grzybową na bulionie warzywnym lub mięsnym. Do jej przygotowania kucharze używają świeżych, mrożonych lub suszonych podgrzybków, borowików, kurek, maślaków, koźlarzy. Czasem mieszają różne gatunki grzybów, czasami wykorzystują tylko jeden i przyrządzają np. zupę pieczarkową, borowikową lub kurkową. Pod koniec gotowania dodają słodką śmietankę lub zasmażkę z mąki i tłuszczu. Najpopularniejsze wersje grzybowej to: zupa z łazankami, kluskami i makaronem typu świderki.
Tradycyjną zupą polską jest też krupnik na wywarze jarzynowym lub z łopatki i żeberek wieprzowych. Zamów ją, jeśli jesteś bardzo głodny. A dlaczego? To zupa z dodatkiem ziemniaków, marchewki i kaszy: drobnej jęczmiennej, jaglanej lub pęczak. Niektóre odmiany krupniku zawierają też ryż. Kasza w połączeniu z miękkimi ziemniakami sprawia, że zupa jest gęsta, a dzięki temu bardzo treściwa i sycąca.
Poznałeś cechy sześciu najpopularniejszych zup polskiej kuchni. Na którą masz dziś ochotę?
Jaka była pierwsza polska zupa?
Czy wiesz, że zupa to najstarsze danie na świecie? Już neandertalczycy gotowali je w dołkach wykopanych w ziemi i wyłożonych zwierzęcą skórą. Dostępne zioła i rośliny zalewali wodą, którą podgrzewali rozgrzanymi na ogniu kamieniami.
Natomiast pierwsze znane polskie zupy to bryje i polewki.
W XIII wieku gospodynie gotowały bryje z roślin strączkowych, dzikich ziół i kaszy. Domownicy jedli je na obiad, czasem też na śniadanie i kolację. Bryje były dość tanie i proste do przyrządzenia, a przy tym sycące. W średniowieczu tradycyjnymi zupami polskimi były też polewki z dodatkiem krwi zwierząt, np. gęsi, zająca czy kaczki.
Zupy warzywne pojawiły się na polskich stołach w XVI wieku. To zasługa królowej Bony. Władczyni nie lubiła tłustej kuchni, której podstawą było mięso. Dlatego nakazała sprowadzić do Polski popularne włoskie warzywa, t.j. pomidory, szparagi, brokuły i kapustę.
Dlaczego warto jeść zupy?
Kochasz zupy? Polacy też, o czym świadczy fakt, że co roku zjadają ich aż 4 miliardy litrów. W związku z tym zajmują 1 miejsce w rankingu największych miłośników zup na świecie. W wielu domach w Polsce obiad bez tego jednogarnkowego dania nie jest prawdziwym posiłkiem.
Dlaczego Polacy i inne narodowości tak lubią zupy? Jeden z powodów pokazały badania konsumenckie. Friedrich Graupe w książce pt. “Zupy. 250 znakomitych przepisów” pisze, że ankietowanym ich jedzenie kojarzy się z rodziną, ciepłem i troską.
Nam to danie też przywodzi na myśl dom. A Tobie?
Ponadto zupy dostarczają niezbędnych witamin i składników mineralnych, są niskokaloryczne, dobrze rozgrzewają. Dlatego to najlepszy wybór, jeśli chcesz wspomóc organizm w walce z przeziębieniem, na diecie odchudzającej lub po powrocie z zimowego spaceru.